ناسیونالیسم (ملی گرایی) و نقش آن در تاریخ ملت ها

ناسیونالیسم مهمترین نیرو در جامعه ی انسانی است که می تواند حیات ملی از دست رفته ی ملتی را به آنان بازگرداند. پروفسور پیتر تیلور انگلیسی، ایران را بهترین نمونه این نقش آفرینی ویژه ناسیونالیسم معرفی می کند.* اگر تلاش ایرانیان برای بازسازی ایران و ایرانی بودن در دوران صفوی در برابر خطر چیرگی عثمانی نمونه هایی از اثربخشی ناسیونالیسم به عنوان یک نیروی آزادیبخش و یک نیروی بازدارنده به شمار آید، تلاش آنان در بازگرداندن شکوه و عظمت ایران باستان که از اواخر دوره ی قاجار آغاز شد و در سرتاسر پهلوی دوام پیدا کرد، بدون تردید بهترین نمونه از کارکرد ناسیونالیسم به عنوان «نیروی حیات بخش» است.
*Peter J. Taylor, Political Geography, 2nd ed., Longman Scientific & Technical, London 1989, P. 182
از کتاب دموکراسی و هویت ایرانی نوشته دکتر پیروز مجتهد زاد