A summary of the ceremonies and rituals of the century celebration

سده یکی از جشن های باستانی ایران است که در شب دهم بهمن برگزار می شورد بنا بر رسم ایرانیان باستان زمستان بزرگ پنج ماه( صدو پنجاه روز) بوده و در روز جشن سَده چند روز از زمستان گذشته و صولت و شدت آن به پایان رسیده است.

ایرانیان معتقد بودند در این روز عدد فرزندان کیومرث پدر همه آدمیان به صد تن رسید و هوشنگ پادشاه بزرگ پیشدادی در این روز تاج بر سر نهاد.

ایرانیان معتقد بودند که در این زمان جهنم از زمستان زاده می شود زیرا به اعتقاد ایرانیان باستان دوزخ جایی بسیار سرد است. پس آتش می افروختند تا زشتی و پلیدی جهنم را دور کنند. گرداگرد آتش می نشستند و به شادمانی می گذراندند و به خوردن گردو و بادام می پرداختند.

توده مردم این جشن را بسیار بزرگ می داشتند به همین دلیل بزرگتر ها به کودکان عیدی و شادباش می دادند(مانند عید نوروز).

امام محمد غزالی در کیمیای سعادت عید داشتن سَده را به دلیل آنکه از جشن های ایرانیان قبل از اسلام است حرام شمرده است و به نکاتی اشاره کرده است که نشان می دهد این شب نزد مردم با شادی بسیار می گذشته و ایرانیان با موسیقی و نشاط و عیدی دادن به کودکان آن را بزرگ می دانستند.

جشن سده ؛ صد روز از پایان تابستان و یا یا صد شب و روز(پنجاه شب و پنجاه روز) مانده به زمستان مانده است و کهن بودن آن به جشن های نوروز و مهرگان می رسد.

در گلمکان نیز این جشن برگزار می شده که در آن مراسم آتش روشن می کردند و به شادی می گذراندند.( شبیه مراسم چهارشنبه سوری) و اشعاری نیز در این جشن خوانده می شده. یکی از این اشعار به شرح زیر است:

آی سده، سده، سده

سد به غله ، پنجَه به نوروز

آی سده،سده ،سده

سد به غله ، پنجَه به نوروز

زنون بی شو ، چله به در شو

زنون شودار، به غم گرفتار

سد به غله ، پنجَه به نوروز

دخترون دخنه ،دفکر جمه ،نوروز بی یمه

سد به غله ، پنجَه به نوروز

سده در پشت دالو ، بمیرن غله دارو

سده، سده ما ، می شود گله ما