تقديم أسدي الطوسي

تقديم أسدي الطوسي

ابونصر علی بن احمد اسدی توسی شاعر ایرانی قرن پنجم هجری و سرایندهٔ اثر حماسی گرشاسپ‌نامه است. توفي سنة 465 هجرية عند مجموع الفاشى. قبره في تبريز. انتهى Esadi Nazem Garshaspnameh عام 458 هـ. من بين الأعمال المكتوبة بعد الشاهنامه للفردوسي ، تعد جرشسبنه واحدة من أنجح النصوص..

أسدي توسي مهم في تاريخ الأدب الإيراني بعدة طرق أخرى: تم العثور على أقدم مخطوطة فارسية حتى الآن(الأبنية في حقائق الطب) هو مكتوب في أسدي الطوسي. بالإضافة إلى ذلك ، أنشأ أول قاموس فارسي (بناء على ما تلقيناه حتى الآن) تم تجميعه باسم قاموس فارس.

أعمال وأفكار أسدي

مقبر الشعرائي في تبريز هو مكان دفن حوالي 400 عالم وكاتب مشهور في إيران.

يركز أسدي على رواية القصص وقد تعامل مع ترتيب القصص القريبة من الشاهنامه للفردوسي بعدة طرق.. اكتسبت قصائد أسدي تأثيرًا خاصًا بسبب ملاءمتها وحسن استخدامها وهي مليئة بالتشبيهات والاستعارات الجديدة والحرف اللفظية والروحية.. اسدی طوسی از علمای لغت بوده و در این فن استاد بوده و بسیاری از دیوان‌های گذشتگان را به دقت و ژرف‌نگری خوانده و لغات کمیاب را به دست آورده و گاهی همان کلمات را در اشعار خود به کار برده و بدین سبب در گرشاسپ‌نامه بسیاری از لغات فارسی که حتی در اشعار قرن پنجم و ششم هم کم‌تر استعمال شده است، دیده می‌شود. آوردن این لغات اگرچه نظر به حفظ زبان، شایسته تحسین و یکی از دلایل برتری این منظومه است اما تا حدی به فصاحت و رواج آن آسیب رسانده است. بهترین گواه، آن است که شاهنامه فردوسی که چندین برابر منظومه اسدی است از این کلمات کمتر دارد، با این‌که عنایت فردوسی به نگهداری زبان بیشتر بوده است.

گرشاسپ‌نامه

موضوع این کتاب، داستان پهلوانی است به نام گرشاسب که برحسب روایات پدر نریمان، نیای رستم بوده و در هند و دیگر سرزمین‌ها رزم‌ها کرده و نام‌آور شده است. این کتاب در تاریخ ۴۵۸ هجری قمری یعنی ۵۸ سال پس از اختتام شاهنامه فردوسی به انجام رسیده است. گرشاسپ‌نامه از روی گرشاسپ‌نامه‌ای که ابوالمؤید بلخی شاعر و نویسنده قرن چهارم به نثر آورده است، اقتباس شده و ظاهراً جزو داستان‌های شاهنامه ابومنصوری هم بوده است. گرشاسپ‌نامه منظوم با اصل داستان اختلاف چندانی ندارد و اسدی تغییری در آن اعمال ننموده است.

تأثيرات

صاحب مجمع‌الفصحا چهار قصیده مناظره را به نام اسدی توسی مشتمل بر مناظره آسمان و زمین – مناظره شب و روز – مناظره مغ و مسلمان -مناظره نیزه و کمان، ضبط کرده است. گرشاسپ‌نامه و لغت فرس از آثار بزرگ این شاعر دانشمند است.

چند بیت از گرشاسب نامه:

یکی کار جستم همی ارجمند
که نامم شود زو به گیتی بلند

اگر نامهٔ رفتنم را نوید
دهند این دو پیک سیاه و سپید

به رفتن بود خوش دل شاد من
به نیکی کند هرکسی یاد من

مهی بُد سر داد و بنیاد دین
گرانمایه دستور شاه زمین

محمّد مه جود و چرخ هنر
سمعیل حصّی مر او را پدر

ردی دانش آرای یزدان پرست
زمین حلم و دریا دل و راد دست

ز چرخ روان تا بره تیره خاک
چه و چون گیتی بدانسته پاک

خوی نیک و خوبی و فرزانگی
ره رادی و رأی مردانگی

نکوبختی و دانش و کلک وتیغ
خدا ایچ ناداشته زو دریغ

برادرش والا براهیم راد
گزین جهان گرد مهتر نژاد

خنیده به کلک و ستوده به تیر
بدین گنج بخش و بدان شهر گیر

مصادر:

الخلق المطلق ، المجد. «گردشی در گرشاسپ‌نامه (القسم 1)».
صفا ذبيح الله. تاريخ الأدب الإيراني المجلد 1 (ملخص للمجلدين الأول والثاني من تاريخ الأدب في إيران). الطبعة العشرون. طهران: فينيكس ، 1381.
قاموس دهخدا