ایزد میترا ( یکی از فرشتگان ایزدان مزدیسنا و مهر در اوستا )

ایزد میترا ( یکی از فرشتگان ایزدان مزدیسنا و مهر در اوستا )

ایزد میترا پيش از زرتشت يكي از بزرگترين خدايان هندو ايراني بود. افسانه هاي درگير با ميترا به زمان هاي دور مي رسد.از زماني كه ايزد هوم ،نگهبان گياه هوم، به وسيله ميترا و به كمك ورونه و ديگر خدايان كشته شد.سهم ميترا از كشته او شيره اوست كه به زمين مي پاشد و انواع گياهان و جانوران از اين شيره پديد مي آيند. در واقع بخشي از آفرينش با ميترا پيوند خورده است.

ایزد میترا پيش از زرتشت يكي از بزرگترين خدايان هندو ايراني بود.افسانه هاي درگير با ميترا به زمان هاي دور مي رسد.از زماني كه ايزد هوم ،نگهبان گياه هوم، به وسيله ميترا و به كمك ورونه و ديگر خدايان كشته شد.سهم ميترا از كشته او شيره اوست كه به زمين مي پاشد و انواع گياهان و جانوران از اين شيره پديد مي آيند. در واقع بخشي از آفرينش با ميترا پيوند خورده است. يكي ديگر از كارهاي ميترا كشتن گاو است و با پاشيدن خون گاو بر زمين بركت و سرسبزي مي آفريند. نوشيدن شيره هوم و قرباني كردن گاو براي پرستندگان ميترا بسيار اهميت داشته است.در ريگ ودا نيز ميترا در كنار ورونه ديگر خداي پرقدرت برهمنان قرار دارد.در سال ۱۹۰۷ در بوغازكوي آسياي صغير لوح هاي گلي چندي از ۱۴۰۰ سال پيش از ميلاد كشف شده اند كه در آنها از ميترا و ورونه خدايان بزرگ هندوايراني كمك خواسته شده است 

تا زمان اردشير دوم هخامنشي از ميترا نامي نيست .او در سنگ نبشته همدان مي گويد : اين كاخ را به خواست اهورامزدا ،آناهيتا و ميترا من بنا كردم.آناهيتا و ميترا مرا از هر بلا بپايندو اين را كه بنا كردم خراب نكنند و به آن آسيب نرسانند.اردشير سوم در تخت جمشيد در ديوار شمالي كاخ اردشير نوشته است: آناهيتا و ميتراي خدا ،مرا و اين كشور را و آنچه را كه من كردم بپاياد.پلوتارخ نيز نوشته جالب توجهي درباره داريوش سوم دارد.هنگامي كه او خبر مرگ همسرش را كه اسير يونانيان شده بود مي شنود به تريئوس مي گويد اگر هنوز مرا خواجه خود مي داني تو را به فروغ ميترا سوگند ميدهم راست بگو ….. جز اينها سندي از ميترا پس از ظهور زرتشت نداريم. در زمان اشكانيان مهر پرستي به غرب رخنه ميكند. مهرپرستي و آيين هاي آن با روحيه جنگجويي اشكانيان سازگار بوده است.بنا به روايت مغي به نام اوستانس براي نخستين بار مهر پرستي را به غرب ايران مي برد و در آنجا رواج ميدهد. پس از آن كاهنان همسايگان غربي ايران آيين هاي ميتراگان را مانند قرباني كردن براي ميترا را اجرا ميكنند.استرابون خود در يكي از اين مراسم شركت كرده و آنرا گزارش كرده است . هنگامي كه تيرداد اول اشكاني به روم ميرود تا از امپراتور نرون تاج شاهي را بگيرد به او گفت:فرمانروا منم،از تخم ارشك….اما برده توام و نزد تو آمده ام تا ميترا را در لباس تو نيايش كنم. يك سده قبل از اين ميترا توسط دزدان دريايي درياي كيليكه به روم راه يافته بود.به گزارش پلوتارخ اين دزدان از يكي از سرداران روم در ميان جنگهاي ايران و روم شكست خوردند و در روم مخصوصا در منطقه اوسيتا اسكان داده ميشوند و در آن ديار آيين مهر پرستي را رواج ميدهند.

ایزد میترا در زمان ساسانیان

ارمنستان نيز در زمان اشكانيان ميترا را مي شناخته. سنگ نگاره هاي آنتيوخوس كماژن و ميتراداد در نمرود داغ ارمنستان كوچك ميترا را نشان ميدهد كه در لباس اشكاني با آنتيوخوس و ميتراداد دست ميدهد.در سكه اي كه توسط گورديان سوم در تاروس ضرب شده است ميترا در حال كشتن گاو است. در سال ۶۰۱ امپراتور روم تراژن روماني را تصرف كرد وآيين ميترا را با خود به آنجا برد و معابدي براي او ساخت.قيصر هادريان تا اسكاتلند پيش رفت و در آنجا براي ميترا معابدي ساخت.در روماني ،بلغارستان ،آلمان ،اتريش،يوگوسلاوي،انگلستان،اسپانيا،فرانسه و شمال آفريقا معابد ميترا پرستي ايراني توسط روميها ساخته شد. طبق سنت زرتشتي در پل چينود دادگاه رسيدگي به اعمال درگذشتگان است و آنجا سه ايزد ميترا ،سروش و رشن به رياست ميترا به اعمال درگذشتگان رسيدگي ميكنند .