دکتر سید‌جواد طباطبایی
-
هر تاریخی، تاریخِ معاصر است – دکتر جواد طباطبایی
بِنِدتو کروچه، فیلسوف تاریخ ایتالیایی گفته بود: «هر تاریخی، تاریخِ معاصر است»، یعنی اینکه تاریخ‌نویس، پیوسته تاریخ را از دیدگاه زمان خود می‌نویسد. البته این امر به معنی آن نیست که تاریخ‌نویس مواد تاریخ گذشته را با مضمون مفاهیم دوران جدید توضیح می‌دهد، بلکه مراد آن است که معنای بسیاری…
بیشتر بخوانید » -
سکولاریزاسیون و مشروطه – سید جواد طباطبایی
اگر بخواهیم در ایران معادلی برای اتفاق «سکولاریزاسیون» داشته باشیم، همان اتفاق «مشروطه» است. اتفاقاً جالب توجه این است که روشنفکران دینی روی این تجربه مهم بحث نمی‌کنند. ما مدام درباره سکولاریزاسیون صحبت می‌کنیم، اما اتفاقاً مهم برای ما باید مشروطه باشد و در خصوص آن باید صحبت کنیم نه…
بیشتر بخوانید » -
دولت و حاکمیت در اندیشه‌ی سیاسی هابز – دکتر جواد طباطبایی
هابز می‌نویسد: «این نظر که برابر آن قدرت پادشاه از قرارداد ناشی می‌شود، یا به عبارت دیگر، این قدرت تحت شرایطی به او تفویض می‌شود، از نفهمیدن این حقیقت ساده برخاسته است که چون قراردادها واژه‌ها و بازدَمی بیش نیستند، برای ایجاد تکلیف، اجبار و ممانعت، هیچ نیروی دیگری جز…
بیشتر بخوانید » -
تحول زبان فارسی – دکتر جواد طباطبایی
اگرچه زبان فارسی در دوره ی اسلامی، بسیار زود توانست به تعبیری که هگل درباره ی زبان آلمانی گفته است: «فلسفی سخن گفتن بیآموزد»، و فیلسوفی مانند ابن سینا توانست همه ی نظام فلسفه ی مشائی را به زبان فارسی کمابیش استواری شرح دهد، اما به تدریج از بیان مفاهیم…
بیشتر بخوانید » -
مفهومِ «حاکمیت» نظام‌های نوآیین در اندیشه‌ی سیاسی – دکتر جواد طباطبایی
مفهومِ «حاکمیت» به گونه‌ای که نخست بُدَن در کتاب مفصّلی با عنوان شش‌دفتر‌درباره‌ی‌کشور تدوین کرد و بسط داد، از دیدگاه تاریخِ اندیشه‌یِ سیاسی دارای اهمیت ویژه‌ای است. بُدَن مفهوم انتزاعی «حاکمیت» را به عنوان جانشین مقفهوم «ولایت‌مطلقه»ی پاپ و کلیسا مطرح و بحث درباره‌ی مفهوم شرعی سیاست را از حوزه‌ی…
بیشتر بخوانید » -
چگونه می‌توان در این شهر زندگی کرد؟ – دکتر جواد طباطبایی
چگونه می‌توان در این شهر زندگی کرد؟ ما در حال ویران کردنِ چیزی هستیم که بازگشت آن و تجدید آن امکان پذیر نخواهد شد. اینکه ما بتوانیم ایده‌آلی همچون اندیشه ایران‌شهری را نجات دهیم، احتمالش امروز اندک است. از بسیاری جهات ضربه‌های کاری بر پیکر آن چیزی که به عنوان…
بیشتر بخوانید » -
فلسفه‌ی ایرانی و فلسفه‌ی تطبیقی – دکتر جواد طباطبایی
تا زمانی که کُربن با به‌کار‌گرفتن اسلوب پدیدارشناسی معنای مجدد بودن شیخ مقتول را و جایگاه او در تاریخ تداوم فلسفه در ایران را توضیح داد، اهل فلسفه توجهی به نوآوری‌های سهروردی نداشتند. البته این نکته را نباید ناگفته گذاشت که کُربن را به مسامحه ایران‌شناس می‌توان خواند، زیرا او…
بیشتر بخوانید » -
روشنفکران و متولیان دفاع از تعهد – دکتر جواد طباطبایی
در ایران، امثال آل احمد و دیگر روشنفکران، که متولیان دفاع از تعهد به جای تخصص بودند، نشان عقب ماندگی از دو سو داشتند: از سویی، آنان به درجات مختلف بر مرده‌ریگ جنگ سرد تکیه کرده بودند، اما از سوی دیگر، ریزه خواران خوان روشنفکری چپ زده‌ی («زده» را این‌جا…
بیشتر بخوانید » -
بازگشت به خویشتن ناآگاهانه – دکتر جواد طباطبایی
بسیاری از نویسندگان سدۀ گذشتۀ ایران یا بهتر بگوییم، ارباب ایدئولوژی‌های جامعه‌‌شناسانه، که بازسازی اندیشۀ سنتی و بازگشت به آن را به عنوان واکنشی رهایی بخش در برابر کژراهه و بیراهۀ تجدد وجهۀ همت خویش قرار دادند، از آن جا که این بازسازی بر مبنای اندیشۀ تجدد و درک ماهیت…
بیشتر بخوانید »