اشاره ای به قدمت نام خوزستان،ایذه،هویزه و …
کتاب آثارالبلاد و اخبارالعباد:
مؤلف این کتاب،زکریابن محمدبن محمود القزوینی است.وی یکی از جغرافیدانان و ادبا ٕو محدثین مشهور تاریخ علوم اسلامی می باشد،که در سال ۶۸۲ ه.ق.درگذشت.
از آثارالبلاد قزوینی،از قرن نوزدهم میلادی تاکنون،ترجمه ها و چاپهای متعددی در اروپا و عالم اسلامی صورت پذیرفته است.[۱]
قزوینی در اثر خود نام این سرزمین را “خوزستان” دانسته،و از اهواز به “ها ٕ”،ضمن شرح شهرهای آن یادها کرده است:
۱.در شرح و وصف جغرافیایی شهر “دورق” می نویسد:”دورق بلیده بخوزستان قال مسعربن مهلهل:فی اعمالها معادن کثیره،و بها آثار قدیم لقبادبن دارا …”[۲]
۲.قزوینی چون “فارس” را توصیف می کند،حدود آن را در ارتباط همجواری با خوزستان به همین لفظ چنین دانسته است:”فارس:الناحیه المشهوره التی یحیط من شرقها کرمان.و من غربها خوزستان، و من شمالها مفازه خراسان و من جنوبها البحر.”[۳]
۳.دربارهٔ “ایذج” [ایذه] از شهرهای خوزستان می نویسد:”مدینه بین اصفهان و خوزستان کثیره الزلازل،بها معادن کثیره …”[۴]
۴.در خصوص هویزه،از شهرهای کوچک سرزمین خوزستان می نویسد:”الحویزه کوره بین واسط و البصره و خوزستان فی وسط البطائح فی غایه الردا ٕ … [۵]
۵.پیرامون “طیب” می نویسد:بلیده بین واسط و خوزستان قال داودبن احمد الطیبی مدینه طیب من عماره شیث بن آدم علیه السلام.”[۶]
منابع:
۱.نگاه کنید به:کتاب الخطط التوفیقیه الجدیده،نوشتهٔ علی مبارک،جلد ۱۰،صفحهٔ ۸۳،مصر ۱۳۰۶-۱۳۰۴ ه.ق؛کتاب معجم المطبوعات العربیه و المعربه،نوشتهٔ یوسف الیان سرکیس،صفحهٔ ۱۵۰۷،چاپ مصر،۱۳۴۶ ه،کتاب کشف الظنون،نوشتهٔ حاجی خلیفه،صفحهٔ ۱۲۲۷-۱۱۲۶؛کتاب التعریف بالمورخین،نوشتهٔ عباس الغراوی،جلد ۱،صفحهٔ ۱۱۶-۱۱۴،چاپ بغداد ۱۳۷۶ ه.ق.
۲.کتاب آثار ابلاد و اخبار العباد،نوشتهٔ قزوینی،صفحهٔ ۱۹۴،چاپ بیروت،دار صادر.
۳.همان،صفحهٔ ۲۳۲.
۴.همان،صفحهٔ ۳۰۲.
۵.همان،صفحهٔ ۳۵۸.
۶.همان،صفحهٔ ۴۱۷.
