شاهان هخامنشی بخصوص کوروش کبیر و داریوش بزرگ در سالهای ۵۵۰تا ۵۲۰ قبل از میلاد امپراطوری بزرگی را پایه ریزی کردند که وسعت آن از رود سند در هند تا شمال آفریقا و از دریای آرال تا کرانه های خلیج فارس و دریای عمان را در بر میگرفت.
این فرمانروایان بزرگ علاوه بر بنای کاخها و قصرهای با شکوه و شگفت انگیز نظام اداری و سیستم کشور داری بسیار منسجمی را پی ریزی کردند و شبکه ارتباطی و راه های وسیع و طویلی تاسیس نمودند که تا آن زمان نظیر آن وجود نداشت .
نوع رفتار و سلوک آنان با ملتهای تحت سلطه اشان بسیار بزرگوارانه بود. هخامنشیان حقیقتا به اعتقادات و عقاید دیگران احترام میگذاشتند و از بی احترامی به ملتهای تابعه مانند آنچه که قبلا متداول بود شدیدا پرهیز میکردندو از پذیرش اعتقادات صحیح و ارزشمند سایر ملل ابایی نداشتند.
هگل فیلسوف آلمانی در کتاب فلسفه تاریخ از ایران عهد هخامنشی با نام <<آغاز تاریخ جهان متمدن>>یاد میکند.
هخامنشیان اثبات کردند که می توان حکومتی واحد و وسیع تشکیل داد که در سایه آن اقوام و ملل مختلف میتواانند با فرهنگهای گوناگون با قوانینی فراگیر در کنار یکدیگر زندگی کنند.
سخن پایانی
اگر قصد ارزیابی و شناسیایی دستاوردهای دوران هخامنشی را داشته باشیم بدون شک مفهوم <<حکومت واحد جهانی>>یعنی ادغام ملتها و فرهنگهای گوناگون مهم ترین میراث عهد هخامنشی به حساب می آید که به اسکندر و پس از آن به رومیان رسید (ریچارد.ن – فرای)ایران شناس
هخامنشیان بزرگترین امپراطوری جهان را بنیاد نهادند که بیش از دو قرن باعث ایجاد ثبات و امنیت و شکوفایی تمدن بشری در خاور نزدیک گردید.
حکومتی که هخامنشیان تاسیس کردند و سیستمی که برای اداره آن بکار گرفتند بعدها الگوی مناسبی برای دولتهای پس از آنها در امپراطوری های بزرگ از قبیل امپراطوری روم و سلسله پادشاهی ساسانی گردید.
