دوره‌ی سامانیان را می‌توان دوره‌ی پیشرفت زبان وادبیات دری دانست، سامانیان ۱۲۸ سال برتمام محدوده‌ی افغانستان امروزی، ماورالنهر و بخشی از کشورهای فارس حکمروایی داشتند و در زمان فرمانروای‌شان زبان فارسی را در تمام قلمرو خویش گسترش دادند و این‌چنین زبان و فرهنگ ایران را زنده كردند.
كهن ترین نسك‌های تاریخ، طب، جغرافی و نجوم در زمان سامانیان به فارسی نوشته و ترجمه شده است.سامانیان امکان آن را فراهم آوردند تا شاعران فارسی زبان همچون رودکی با زبان خود به سرایش شعر بپردازند.درکتاب«لباب الالباب» از ۲۷ شاعر دری زبان نام برده شده است که همه‌شان در دوره‌ی سامانی می‌زیستند، مانند رودكی، ابوشکور بلخی، ابوالموید بلخی، شهید بلخی، معروفی، رابعه بلخی و… كه رودكی را می‌توان بزرگترین شاعر دوره‌ی سامانیان به شمار آورد.
به گفته‌ی «جلیل دوستخواه» (ایرانشناس)، بالیدن و گسترش و كمال‌یابی زبان فارسی از سده‌ی سوم هجری و با به فرمانروایی رسیدن دودمان‌های ایرانی تبار در گوشه و كنار ایران زمین، به ویژه در خراسان و سیستان و ری و كاهش نسبی قدرت و نفوذ گماشتگان دستگاه خلافت بغداد، شتاب بیشتری گرفت و با نگارش و نشر رسا‌له‌ها و كتاب‌ها و دیوان‌های زیاد، دربرابر زبان عربی، قد برافراشت و به زودی عرصه‌ی اندیشه و ادب وهنر و فرهنگ را از آن زبان بیگانه باز پس گرفت.
رسول رهین، استاد دانشگاه كابل، گفته؛ دودمان سامانی که پس از صفاریان در بلخ روی کار آمدند در پیشرفت زبان و ادبیات فارسی دری نقشی ویژه و اساسی بازی کرده‌اند، به ویژه پسران احمد سامانی، اسماعیل و نصر كه اساس سلطنت سامانی را گذاشتند، دوره‌ی سامانیان را می‌توان نخستین دوره‌ی پیشرفت زبان و ادبیات فارسی دری به‌شمار آورد، چرا كه برای اولین بار پایه های تکامل ادبیات فارسی دری نهاده شد و بهترین شاعران و سخن‌سرایان ظهورکردند، پایتخت سامانیان مرکز ادبا ی بزرگ بود، بر این اســــاس بنیاد نظم و نثر ادبیات فارسی دری پس از اسلام در دوره‌ی سامانیان ریخته شد، بزرگترین نمونه‌ی تکامل شعر در این دوره رودکی است و از بهترین نمونه های نثر تاریخ بلعمی، دوره‌ی سامانیان به فراوانی شاعران و نویسندگان که بر ادب فارسی دری تاثیر گذار بوده‌اند شهره است، زبان فارسی دری دارای ادبیات خوب و واژگان پرمایه، زیبا، و مفید بوده و سبک آسان و پرشکوهی داشته است.
زنده باد زبان پارسی