Syed Jamaluddin Asadabadi – Dr. Javad Tabatabai
Seyyed Jamaluddin Asadabadi found many followers in all Islamic countries as well as among the Muslims of the Indian subcontinent; But it is surprising that in Iran, although people gathered around him during his stay, and listened to his provocations, his views were not given much attention due to the ambiguities in them..
خود او در واپسین نامه از زندان باب عالی نوشته است که «امیدواریها به ایرانم بود؛ اجر زحماتم را به فراش غضب حواله کردند»
( نامهها، ۶۷؛ نیز نک : عبارتی که صفاتالله جمالی از او نقل کرده است: «ایران مرکز اسلام است؛ جنساً شایستگی سیادت را دارد»،اسناد…، ۱۱۲).
با این همه، جمالالدین که به لحاظ سیاسی در میان وحدت جهان اسلام زیر لوای سلطان عثمانی و اصلاح دولتهای «ملی» کشورهای اسلامی در نوسان بود، موضع روشنی نداشت. این ابهام موضع او در میان ایرانیان ــ که بهطور تاریخی هرگز اعتقادی به هیچ صورتی از خلافت نشان نداده بودند ــ موجب شد که افکار سید نتواند نقشی در تحولات ایران ایفا کند.
او در مشروطیت ایران، به خلاف آنچه گفتهاند (نک : محیط، ۹۴، که تصور میکرد کسانی «در اثر حس حسد یا خودپسندی … ارزش نفوذ کلمهی سید را در تمهید مشروطه مستور داشتهاند»)، نقش چندانی نداشت و اصلاح بنیادین مشروطیت ایران برای ایجاد حکومت قانون در ایران نسبتی با تحریکات و کلیبافیهای او نداشت.
دایرهالمعارف بزرگ اسلامی
مدخل سیدجمال اسدآبادی
Dr. Javad Tabatabai