قورش الكبير في الشاهنامه 2

هماهنگی گفته های کوروش با کیخسرو

اندرزهایی که كي خسرو پیش از مرگش می دهد و در شاهنامه فردوسی ثبت شده است شباهت زیادی به اندرز های کوروش در کتاب کوروش نامه گزنفون دارد و به طور کلی شرایط پایان زندگی کوروش در کتاب کوروش نامه شبیه به شرایط پایان زندگی کیخسرو در شاهنامه است.

وفقًا للشاهنامه ، يترك Kaykhosrow قلب العالم بعد ستين عامًا من الملكية ويطلب من الله أن يدعوه إلى نفسه.. بعد فترة ، ظهر سروش في الحلم وأخبره بأن رغبته قد قبلت.. کیخسرو چون از خواب بر می‌خیزد، پس از اندرز کردن بزرگان و گذشت حوادثی به سوی جهان دیگر رهسپار می‌گردد و یا به عبارتی عروج می کند.

…

أفاد Xenophon أيضًا أن Cyrus كان يحلم قبل وفاته:

عندما كان سايروس نائما في القصر ، تينابي (حالمة) رأى: الوجوه (قیافه ای) الذي كان أجمل وأجمل من إنسان ، ظهر له في المنام: "استعد ، سايروس ، لأنك يجب أن تذهب إلى الله قريبًا." عندما تشعر بالوخز (حلم) انتهى ، وقف سايروس ونظر (في الرأي) يبدو أنه أدرك إلى حد ما أن نهاية حياته كانت قريبة.

کوروش نامه گزنفون، دفتر ٨، بخش ٧، بند ٢ – برگردان خشایار رخسانی

على الرغم من أن المؤرخين الآخرين ذكروا أن كورش كان يحلم قبل وفاته ، إلا أن نصيحة زركسيس قبل وفاته ، وفقًا لزينوفون ، لها أوجه تشابه غريبة مع نصيحة كايخسرو في شاهنامه..

وفقًا لرسالة زركسيس إلى سايروس ، كان سايروس أول من تحدث عن انتصاراته.:

پسرانم و دوستان من، پایان زندگی من فراز می آید،… و به هنگامی که مرگ در ربود مرا شما باید با گفتار و کردار آشکار کنید که من نیک بخت و دل شاد بوده ام. به زمان کودکی همه شادی ها و پیروزی های کودکانه ی خویش را داشتم، و چون بالیدم و بالا گرفتم، گنجینه های جوانی را از آن خویش کردم؛ و همه گردن فرازی های مردانه را فراچنگ آوردم، … و سال ها همچنان که به دنبال یک دگر گذشتند، می نگریستم که قدرت من نیز با گذر سالیان فزونی می گیرد، به گونه ای که خویش را در کهن سالی سست تر از جوانی نیافتم؛ و به یاد نمی آورم که در رسیدن به چیزی که از بهرش کوشیده بودم، یا آرزویش را داشتم ناکام مانده باشم. علاوة على ذلك ، لقد أسعدت أصدقائي بالكنز والرغبة التي أعطيتهم ، لقد رميت الأعداء وهزمتهم.. أرض الأجداد هذه التي لم تصل إلى أي شيء في آسيا ، سأفتحها لك الآن بطريقة قوية ، وإذا نظرت (رأي) دعونا نعرف ما هي الانتصارات العظيمة التي احتضنتني ، وسنعرف أنني لم أهزم.

ثم تحدث سايروس عن خوفه:

طوال حياتي ، مرت أيامي كما كنت أتمنى ، والخوف الذي كان يرافقني دائمًا هو أنني ذات يوم سوف أسير في طريق منحرف وشيطاني ، وهذا الخوف لم يجعلني أعبر عن نفسي بشكل كبير ، أو أن أبتهج بذلك. أن تكون أحمق. …مرا آرزو این است که رستگار بپندارندم مردمان، و به نیکی یاد کنند از من.

کوروش نامه گزنفون، دفتر ٨، بخش ٧، بندهای ۶و٧و٨ – برگردان ابوالحسن تهامی

بر اساس شاهنامه فردوسی، کیخسرو در اواخر عمرش، با خود چنین می‌اندیشد:

لقد غسل على هذا النوع لسنوات عديدة / أصبح العالم كله ملكًا

أصبح مليئًا بالأفكار حول جون شاه / سوف يعمل وهذا الجهاز

قال نفس الشيء: في كل مكان من أباد بوم / من الهند والصين من الداخل إلى روما

كلاهما من خافاران إلى الغرب / من الجبال والصحاري ومن جاف ورطب

تم إفراغي في كل مكان / لقد صدرت لي أوامر وأحيانًا أشعر بالضباب

أصبح العالم لا يعرف الخوف / لقد أمضيت الكثير من الأيام

تمنيت كل شيء من الله / وإذا ذهب قلبي إلى كين تافت

ثم يتحدث عن خوفه:

لا ينبغي أن يكون عقلي دقيق / وعي وعبادة المتعلم

أنا لا أحب مثل هذا الضحك والمربى / که با تور و سلم اندر آمد به زَم…

أشكر الله على وقت الجحود / واضح بطلاقة في شعار الذعر

ز من بزسلد فره ایزدی / قاتمة لطريقة ملتوية وسيئة

من ذلك الحين فصاعدًا ، سأخوض ذلك الظلمة / سقط رأسي وضابطي على الأرض

ابق في الكون ، أرض سيئة السمعة / نفس الشيء أمام الله ، نهاية سيئة

شر هذا الجسد ولون راكان / تصب في التربة داخل العظم

يتم تقليل الفن ، بدلاً من الجحود / ظلت النفس مظلمة بالنسبة للمنزل الآخر

تولى شخص ما عرشى / احضر لي حظي

ترك لي اسم سيء / زهور الآلام القديمة أشواك

أردت الآن أن يكون الأب تشو كين / اجعل العالم جيدا

لقد قتلت الشخص الذي كان يجب أن يقتل / وهو معوج وكبير في سبيل الله

لم يعد هناك شجرة لتدميرها / أن ميثاق ثروتي لا يقرأ

وكما نرى في كلا التقريرين ، أولاً هناك حديث عن توسيع القوة والانتصار على الأعداء وتحقيق كل الرغبات والرغبات ، ثم في النهاية الحديث عن الخوف.. الخوف الذي يتحدث عنه كايخسرو وكورش وقت الوفاة هو الخوف من الوقوع في براثن الكبرياء والأنانية الناتج عن اكتساب القوة المفرطة ، مما قد يؤدي بهم إلى الجحود ، وقد ورد ذكر الطبيعة الشيطانية لهذا الفعل في كلا التقريرين..

بفضل الدكتور جلال خالقي مطلق ، مجلة علم إيران

ترتيبات خارج الشاهنامه

ابوریحان بیرونی در اثر بسیار ارزشمندش یعنی «آثار الباقیه عن القرون خالیه» به صورت مستقیم از یکی بودن کوروش و کیخسرو نام می برد.

بیرونی گفته های ملل و اقوام گوناگون را درباره پادشاهان می آورد که بخش مربوط به پادشاهان ایران، هماهنگی نسبی با شاهنامه دارد. او به اختلافات درباره گفته مربوط به پادشاهان ایران اشاره می کند و در آخر به قول دیگری هم اشاره می کند و می گوید:

در کتاب های سیر و اخبار که از روی کتب اهل مغرب نقل شده، ملوک ایران و بابل را نام برده اند و از فریدون که نزد آنان «یافول» نام دارد شروع کرده اند تا دارا…

بیرونی در ادامه می گوید:

ولی با آنچه ما می دانیم از حیث عدد ملوک و نام های ایشان و مدت پادشاهی و اخبار دیگر احوال ایشان اختلاف دارد.

اما در آخر به دلیل احترام به خوانندگان این روایت هم نقل می کند و قبل آن می گوید:

اگر ما این اقوام مذکور را در اینجا برای خوانندگان نقل نکنیم اولا متاع خود را به سنگ تمام نفروخته ایم و ثانیاً در دل های خوانندگان تولید نگرانی کرده ایم و ما این اقوام را در جدولی جداگانه قرار می دهیم تا آنکه آراء و اقاویل بهم مخلوط نشود.

و در نهایت در جدول مورد نظر این چنین نوشته است:

کوروش که کیخسرو است.

ترجمه آثار الباقیه عن القرون خالیه ابوریحان بیرونی، ص ١۴٢ و ١۴٣

____________________________________

کوروش، فریدون یا کیخسرو؟!

ممکن است این ابهام پیش آید که بالاخره کوروش، فریدون است و یا کیخسرو؟! همانطور که پیش از این گفته شد، آمیختگی روایات در شاهنامه به چشم می خورد و این آمیختگی با توجه به زمان سروده شدن شاهنامه بسیار طبیعی است. از طرفی آمیختگی ها در روایات مورخان یونانی هم وجود دارد.

اما باید در نظر داشت که با توجه به زمان فریدون و نظریه هایی که درباره وی گفته می شود(فریدون یک شخص نبوده بلکه یک دوره تاریخی بوده است)، تنها روایات کوروش با وی آمیخته شده است، اما زمان کیخسرو و همچنین شخصیت وی به کوروش می خورد.

همانطور که اشاره شد، شاهنامه ابتدا با پادشاهان پیشدادی شروع می شود. پادشاهانی مانند کیومرث، هوشنگ، جمشید و فریدون. به نظر می رسد زمان پیشدادیان با دوره پیش از تاریخ ایرانیان هماهنگی دارد؛ به طوری که برخی از پژوهشگران آنها را یک شخص ویژه نمی دانند بلکه یک دوره تاریخی می دانند. همانطور که اشاره شد برخی، جمشید را نماد دوره تابندگی آریاها می دانند و فریدون را هم دوره چند بهره شدن نژاد آریا می دانند. شاید دوره های پیش از تاریخ ایرانیان به صورت پادشاهان در افسانه های ما ظاهر شده اند و به احتمال قوی داستان های دلکشی که درباره آن ها گفته می شود ریشه در داستان های تاریخی پادشاهان دیگر، دارد. تسببت أوجه التشابه بين Fereydon و Cyrus في سرد ​​العديد من قصص Cyrus في شكل Fereydon. على سبيل المثال ، يبقى في أذهان الناس أن الملك العظيم الذي كان بارًا جدًا ولطيفًا وهزم التنين ، فعل كذا وكذا ؛ لذلك افترضوا أن هذه الرواية مرتبطة بفريدون. لكن ربما لم يكن فريدون شخصًا مميزًا.

از طرفی به نظر می آید زمان کیخسرو مرتبط با دوره ای است که اشخاص و پادشاهان روی کار بودند. همانطور که پیش از این گفته شد با پژوهش های انجام گرفته به نظر می آید کیانیان شاهنامه، بیشترین آمیختگی را با مادها و هخامنشیان دارند. کوروش که مادرش یک مادی بوده است در ادامه پادشاهان ماد بر روی کار می آید و نمی توان به طور کامل ماد ها و هخامنشیان را از هم جدا دانست؛ از این رو بسیار طبیعی است که هر دو با نام کیانیان در شاهنامه دیده شوند. تغییر و تحولاتی که در پی آمدن کوروش رخ داد را می توان با تحولاتی که با آمدن کیخسرو در دوره کیانیان بوجود آمد مقایسه کرد. چنین تحولی را فریدون هم در دوره پیشدادیان بوجود آورد.

روی هم رفته جایگاه فریدون و شخصیت و منش کیخسرو مانند کوروش می باشد. زمان کیخسرو هم با کوروش هماهنگی نسبی دارد. اگر بگوییم کوروش با نام کیخسرو تصویر شده است و روایت های او در قالب فریدون هم آمده است؛ بی راه نگفته ایم.

اگر شاهنامه را با روایات تاریخی بسنجیم، ممکن است چنین هماهنگی هایی در دوره های دیگر هم یافت شود. همانطور که به نظر می رسد، داریوش با نام داراب تصویر شده است و روایت های مربوط به وی در قالب جمشید هم آمده است. پس تعجب آور نیست که کاخ پارسه را با نام تخت جمشید می شناسیم.

این موارد نشان می دهد که ایرانیان، با گذشت این همه سال و با وجود آن حملات بزرگ، تاریخ سرزمینشان را در یادها نگاه داشتند و فردوسی با شاهکار به یادماندنی خود یعنی شاهنامه، این یادگارها را ماندگار کرده است.

ثيمات :

فردوسي شاهنامه.

خارجي. مترجم: أكبر داناسريشت. ترجمة آثار البقية من القرآن الكريم. طهران: مكتبة الخيام لشركة مترجم. مطبعة طباب كتاب ، 1321

گزنفون. مترجم: ابوالحسن تهامی. استنادًا إلى الترجمة الإنجليزية لهنري جراهام داكينز). حياة سايروس (سايروس رسالة Cyropedia). الطبعة الثانية. طهران: منشورات نجاه ، ١٣٨٩.٠٠٠

گزنفون(سنفون). مترجم: خشيار رخساني. سيرة سايروس الكبير (سايروس رسالة Cyropedia). جمعية أبحاث إيرانشهر

هيرودوت. مترجم: مرتضى ساقيب فار. تاريخ هيرودوت. الطبعة الأولى. طهران: دار أساطير للنشر ، 1389

فوتيوس. مترجم: كميابي خليلي. ملخص لتاريخ كاتسيا من كورش إلى أردشير(المعروف باسم ملخص فوتيوس). الطبعة الأولى. طهران: منشورات كارانج ، 2

رسائل المساعدة :

عبد العظيم رضائي. عشرة آلاف سنة من تاريخ إيران. الطبعة الخامسة عشر. منشورات إقبال ، 1382

فريدون الجنادي. زارفان. الطبعة الأولى. طهران: نشر بلخ، ۱۳۵۸.

مجد الخالق المطلق. مجلة الدراسات الإيرانية. السنة السابعة ربيع 1374 عدد 1

جواد كولان موفارد ، موقع تاريخنا ، 13 سبتمبر 2010

علي أكبر دهخدا ، قاموس دهخدا ، كلمة زحاك

أساسيات الأتباع(الصور):

توني ألين ، تشارلز فيليبس ، مايكل كيريجان. مستشار: د. فيستا سيرخوش كريتس. المترجمين: زهرة هداياتي ورامين كريميان. رب السماء العليم. الطبعة الأولى. طهران: ناي للنشر ، 2004. رقم ISBN 964-312-796-6.

نسخة ترويجية من الفيلم الوثائقي In Search of Cyrus the Great ، Spenta Productins

____________________

مأخوذة من حرم أهورا