Una sintesi delle cerimonie e dei riti della celebrazione del secolo

Sadeh è una delle antiche feste dell'Iran, che si celebra la decima notte di Bahman, secondo l'usanza degli antichi iraniani, il grande inverno di cinque mesi.( Centocinquanta giorni) e nel giorno della festa di Sade sono passati diversi giorni d'inverno e la sua severità è finita.

Gli iraniani credevano che in questo giorno il numero di figli di Kyomarth, il padre di tutta l'umanità, raggiungesse i cento, e Hoshang, il grande re Pishdadi, fu incoronato in questo giorno..

ایرانیان معتقد بودند که در این زمان جهنم از زمستان زاده می شود زیرا به اعتقاد ایرانیان باستان دوزخ جایی بسیار سرد است. پس آتش می افروختند تا زشتی و پلیدی جهنم را دور کنند. گرداگرد آتش می نشستند و به شادمانی می گذراندند و به خوردن گردو و بادام می پرداختند.

توده مردم این جشن را بسیار بزرگ می داشتند به همین دلیل بزرگتر ها به کودکان عیدی و شادباش می دادند(مانند عید نوروز).

امام محمد غزالی در کیمیای سعادت عید داشتن سَده را به دلیل آنکه از جشن های ایرانیان قبل از اسلام است حرام شمرده است و به نکاتی اشاره کرده است که نشان می دهد این شب نزد مردم با شادی بسیار می گذشته و ایرانیان با موسیقی و نشاط و عیدی دادن به کودکان آن را بزرگ می دانستند.

جشن سده ؛ صد روز از پایان تابستان و یا یا صد شب و روز(پنجاه شب و پنجاه روز) مانده به زمستان مانده است و کهن بودن آن به جشن های نوروز و مهرگان می رسد.

در گلمکان نیز این جشن برگزار می شده که در آن مراسم آتش روشن می کردند و به شادی می گذراندند.( شبیه مراسم چهارشنبه سوری) و اشعاری نیز در این جشن خوانده می شده. یکی از این اشعار به شرح زیر است:

آی سده، سده، سده

سد به غله ، پنجَه به نوروز

آی سده،سده ،سده

سد به غله ، پنجَه به نوروز

زنون بی شو ، چله به در شو

زنون شودار، به غم گرفتار

سد به غله ، پنجَه به نوروز

دخترون دخنه ،دفکر جمه ،نوروز بی یمه

سد به غله ، پنجَه به نوروز

سده در پشت دالو ، بمیرن غله دارو

سده، سده ما ، می شود گله ما