Selon la chronologie iranienne, le cinquième jour de chaque mois et le douzième mois de l'année s'appelle Amshaspand Ermeiti ou Sepandarmaz, et lorsque le nom du jour et du mois sont identiques, c'est un jour de fête et d'Aïd.. Puisque Sepandarmazd est l'incarnation et le symbole de la terre mère et de la tolérance et de la piété des femmes, cette journée dans la culture iranienne est donc dédiée aux femmes et aux mères.. مراسم و اداب و رسوم باستانی و ملی که در این روز از سوی ایرانیان اجرا میشود،در واقع مراسمی است جهت قدردانی از مهر و محبت و بردباری زنان با وجود انکه بعضی روز سپندارمذ یا روز قدردانی از زنان را بر اساس تقویم جلالی و محاسبه کبیسه ها و سی یک روزه شدن شش ماه اول سال در ۲۹ بهمن ماه جشن میگیرند،اما انتقال این روز از جایگاه اصلیان در پنجم اسفند ماه از سوی بسیاری از محققان و باستان شناسان ایرانی نادرست شناخته شده و البته اصل نیز چنین است که روز سپندارمذ را همهن رو پنجم ماه اسفند همزمان با جشن اسفندگان بدانیم. در مطالب زیر با سه جشن ایرانی و باستانی اشنا میشویم:
>>اسفند گان(روز زنان ایران زمین)
جشن روز سپندارمذ یا اسپندگان در میان ایرانیان معروف است این روز به مناسبت تجلیل و بزرگداشت زنان بر پا میشود، همراه با تشریفات و مراسم خاصی از جمله دادن هدیه و دهش از سوی شوهران به همسران و فرزندان به مادر است.
ابوریحان بیرونی این جشن را عید زنان برشمرده و نوشته است که در این روز گذشته از انکه زنان از هدیه مردان و فرزندان برخوردار میشدند، بلکه به نوعی روز فرمانروایی زنان نیز بوده و مردان باید از دستورات انان پیروی میکردند.روز سپندارمذ به غیر از روز بزرگداشت زنان،روز برزگران و کشاورزان نیز نامیده میشود
>>جشن و خشنکام
این جشن در گذشته در دهم اسفند ماه در روز ابان به منظور گرامی داشتن رودخانه جیهون یا امودریا که از از رود عای تاریخی و مهم فلات ایران است،برگزار میشده. نام این جشن بر گرفته از <<Chuchoter>> یکی از پر اب ترین شاخه های این رود است که بوریحان بیرونی از ان به عنوان فرشته وخش یاد کرده است
>> جشن اینچه یا گلدان
این جشن در بیستم اسفند ماه برابر با بهرام روز و به منظور کاشت گل ها و درختان در گلدان بر گذار می شده است. این جشن در واقع همان روز درختکاری است که در حال حاظر در پانزدهم اسفند انجام میشود
